Marsda karbon dövranının sübutu tapıldı
Maraqlı 18 Aprel 2025, 11:55
3841
NASA-nın "Curiosity" roveri Qırmızı Planetin iqlim tarixinə işıq salacaq mühüm kəşf edib. Əvvəllər yalnız Marsda mövcud olduğu fərz edilən karbon dövrünün ilk birbaşa sübutu aşkar edilib.
CityPost.az xəbər verir ki, bu kəşf təxminən 3,5 milyard il əvvəl Marsda aktiv karbon dövranının fəaliyyət göstərdiyini və planetin yaşaması ilə bağlı proqnozların doğru olduğunu ortaya qoydu.
Kanadanın Kalqari Universitetindən geokimyaçı Prof. Doktor Benjamin Tutolo, "Bu tapıntı bizə Marsın yaşayış üçün əlverişli olduğunu və modellərimizin dəqiq olduğunu göstərir",-deyib.
İtkin karbonun izləri tapıldı
Elm dünyası uzun müddətdir ki, Marsda su izləri axtarır. Səthdəki göllər, çaylar və okean qalıqları bir vaxtlar Marsda maye suyun bol olduğunu göstərir. Ancaq bu suyun mövcud olması üçün atmosferdə kifayət qədər karbon qazı olmalıdır.
"Modellər karbonat minerallarının Marsın səthində geniş yayılacağını proqnozlaşdırırlar, lakin indiyə qədər nə orbitlər, nə də roverslər bu mineralların aydın izlərini tapmayıblar", - Tutolo deyib.
Curiosity tərəfindən 2022 və 2023-cü illərdə aparılan rentgen şüalarının difraksiya analizləri nəticəsində kraterin müxtəlif nöqtələrindən götürülmüş nümunələrdə siderit demək olar ki, təmiz kristal formada aşkar edilib. Bu mineral dəmir, karbon trioksid və az miqdarda maqnezium ehtiva edir.
Səthin altındakı sirr pərdəsi açıldı
Siderit mineralı əvvəllər Marsın səthində müşahidə edilməmişdir. Bunun səbəbi orbitdən aparılan müşahidələrdə suda həll olunan maqnezium sulfat duzlarının karbonat minerallarının siqnalını boğması göstərilib. Tədqiqat qrupu bu mineralların Marsda geniş yayıldığını və karbonatların bu bölgələrdə gizləndiyini bildirib.
Kəşf Marsın qədim zamanlarda daha isti, daha yaşayış üçün əlverişli atmosferə malik olduğu modellərini təsdiq edir, eyni zamanda planetin niyə bu şərtləri davam etdirə bilmədiyi barədə yeni ipuçları verir.
"Qədim Marsdakı karbon dövranı, deyəsən, balanssız olub. Yəni, atmosferə buraxılandan qat-qat çox karbon qazı qayalarda qalıb. Bu, planetin uzunmüddətli yaşayış imkanlarını təhdid edə bilərdi", - Tutolo deyib.
Keçmiş məlumatlar yenidən yoxlanılacaq
Tədqiqatçılar indi siderit kimi mineralların orbitlər tərəfindən niyə aşkarlana bilmədiyini daha yaxşı başa düşürlər. Bu məlumat keçmişdə əldə edilmiş məlumatları yenidən təhlil etməyə imkan verəcək. Curiosity kimi kəşfiyyat vasitələri ilə toplanan nümunələrdə daha çox karbonat mineralına rast gəlinə biləcəyi də ifadə edilir.
Bu kəşf təkcə Marsın keçmişinə işıq salmır, həm də Yerdəki iqlim dəyişikliyi ilə mübarizədə istifadə olunan karbon tutma texnologiyalarına yeni perspektivlər təqdim edir.
Prof. Dr. "Mən illərdir Yerdə karbon sekvestrini öyrənirəm. İndi Marsda bu mineralları öyrənə bilmək və eyni məlumatdan fərqli bir planetin tarixini anlamaq üçün istifadə etmək heç vaxt təsəvvür edə bilməyəcəyim bir təcrübədir" dedi Tutolo.
Nəticələr "Science Advances" jurnalında dərc olunub.
Yeganə
Həmçinin oxuyun
Ən son xəbərləri bizim Facebook kanalımızda izləyin
Ən son xəbərləri bizim Instagram kanalımızda izləyin
Süni intellekt kütləvi işsizliyə səbəb ola bilər - XƏBƏRDARLIQ
Dünyanın aparıcı süni intellekt şirkətlərindən biri olan "Anthropic"-in baş direktoru Dario Amodei xəbərdarlıq edib ki, süni intellekt bir neçə il ərzində əmək bazarını kəskin şəkildə poza bilər. CityPost.az xəbər verir ki, Amodeinin sözlərinə görə, hökumətlər və şirkətlər bu transformasiyaya hazır deyillər.Amodei, "AI demək olar ki, bütün zehni vəzifələrdə insanlardan daha yaxşı olur" dedi. O, bildirib ki, bu hadisələr bir çox peşə qruplarını, o cümlədən adi ağ işçiləri təhdid edir.20 faiz işsizlik riskiAmodei bildirib ki, süni intellekt yaxın 1-5 il ərzində bütün başlanğıc səviyyəli ağ yaxalıq işlərinin yarısını aradan qaldıra və ABŞ-da işsizliyi 20 faizə çatdıra bilər. Bu nisbət pandemiya dövründə zirvəyə...
30 May 2025, 15:41
Okeanın dibində qədim şəhərin izləri aşkar edildi
Alimlər okeanın dibində itirilmiş dünyanın ilk fiziki sübutu ola biləcəyinə inandıqları gizli şəhər aşkar ediblər. CityPost.az xəbər verir ki, onlar qədim insanın əcdadı olan Homo erectusun kəllə sümüyünü, həmçinin Komodo əjdahaları, camışlar, marallar və fillər də daxil olmaqla 36 növdən 6000 heyvan fosili tapıblar.Kəllənin 140.000 il əvvəl basdırıldığı güman edilir. Daily Mail xəbər verir ki, o, İndoneziyanın Yava və Madura adaları arasında, Madura boğazında lil və qum qatları altında qorunub saxlanılıb.Heyvan sümüklərinin bəzilərində qəsdən kəsilmə əlamətləri var idi ki, bu da elm adamlarının fikrincə, bu, erkən insanların ov strategiyaları tətbiq etdiyinə sübutdur.Tapıntılar bir vaxtlar Cənub-Şərqi Asiyanı geniş düzənliklə birləşdirən itirilmiş ərazi...
26 May 2025, 15:52
Heyvanlar uzunmüddətli dostluqlar qururlar - TƏDQİQAT
Amerikalı alimlər 20 illik müşahidəsi nəticəsində heyvanlar arasında uzunmüddətli, qarşılıqlı və faydalı əlaqələrin qurulduğunu sübut ediblər. Tədqiqat zamanı müəyyən edilib ki, heyvanlar təkcə öz qohumlarına deyil, həm də qohum olmayanlara da mehribanlıq göstərirlər.CityPost.az xəbər verir ki, araşdırma Kolumbiya Universitetindən Prof. O, Dastin Rubenşteynin laboratoriyasında doktorant Aleksis Erlin başçılıq etdiyi qrup tərəfindən aparılıb. Nəticələr “Nature” elmi jurnalında dərc olunub.Araşdırmanın bir hissəsi olaraq, 2002-2021-ci illər arasında Şərqi Afrika savannalarında yaşayan yüzlərlə quşun minlərlə qarşılıqlı əlaqəsi müşahidə edilib. 40 çoxalma mövsümündən alınan məlumatlar və genetik analizlər birləşdirilib, kimin bir-birinə kömək etdiyini araşdırmaq üçün istifadə edilib.Qohum olmayanlara da kömək edirlərUzun illər ərzində eyni şəxslər arasında...
26 May 2025, 12:59
Süni intellekt astronavtların vaxtına qənaət edə bilər
Birləşmiş Ərəb Əmirliklərinin (BƏƏ) və ərəb dünyasının ilk qadın astronavtı Nora Al Matrooshi, süni intellektin kosmosda araşdırmalar üçün çox faydalı ola biləcəyini ifadə edərək, "Xüsusən də kosmonavtlara kosmosda həyat dəstək sistemlərini izləmək əvəzinə təcrübələr aparmaq üçün daha çox vaxt təmin edə bilər",-deyib.
23 May 2025, 17:00
"Süni intellekt emosional zəka testlərində insanlardan daha dəqiq cavablar verir" - ARAŞDIRMA
İsveçrədə aparılan bir araşdırma süni intellekt modellərinin emosional intellekt testlərində insanlardan daha dəqiq cavablar verdiyini ortaya çıxarıb.
23 May 2025, 15:44
"Müharibə və mikroplastiklər arıları təhdid edir" - Alimlərdər XƏBƏRDARLIQ
Arı populyasiyaları müharibələr, mikroplastiklər və işıq çirklənməsi kimi yeni təhlükələrlə üzləşirlər.
22 May 2025, 16:16
