ABŞ səfirinin bəyanatı Livanı məhv edə bilər

ABŞ-ın Türkiyədəki səfiri və Suriya üzrə xüsusi nümayəndəsi, Donald Trampın biznes ortağı Tom Barakın açıqlaması Livanda yeni siyasi böhrana səbəb olub.

Barak “Livan Bilad əl-Şamın bir hissəsidir” deməklə, bütün regionda sabitliyi poza biləcək mümkün geosiyasi ssenarinin müzakirəsinə səbəb olub.

Mütəxəssislərin fikrincə, onun sözləri sadəcə dil sürüşməsi deyil, zəif və parçalanmış dövlətlərə təsir edən Yaxın Şərqin xəritəsində gözlənilən dəyişikliklərin siqnalıdır.

Barakın qeyd etdiyi Bilad əl-Şam müasir Suriyanın əhəmiyyətli bir hissəsini əhatə edən bölgənin tarixi adıdır. Rəşidin, Əməvilər, Abbasilər və Fatimilər dövründə bu ərazi vilayət statusunda, Əməvilər dövründə isə paytaxt Dəməşq xilafətin siyasi mərkəzi hesab olunurdu.

Trampa yaxın diplomatın qalmaqallı bəyanatı ərəb mətbuatında “Tripoli və Bekaa vadisini Suriya tərəfindən ilhaq etmək planları” və ya “məzhəb konfederasiyası” yaradılması ilə bağlı illərlə yayılan sızıntılar fonunda verilib. Barakın bəyanatı onsuz da qeyri-sabit olan Livanın siyasi mənzərəsində gərginliyi artırdı.

Yaxın Şərq analitiklərinin fikrincə, bu cür fikirlər Livan və Suriya arasında məzhəb və dini ziddiyyətləri daha da gücləndirmək təhlükəsi yaradır. Etno-konfessional icmaların mürəkkəb mozaikası ilə birləşən bu ölkələr yenidən kəskin münaqişələr arenasına çevrilir. Suriyadakı “yeni sünni rejimi” ilə həmrəylik dalğası ilə müşayiət olunan Livan sünniləri arasında məzhəb hisslərinin yenidən gücləndiyini xüsusilə göstərir.

Buna misal olaraq Suriyanın Suveyda şəhərində yerli druzlarla hökumət qüvvələri arasında şiddətli toqquşmaların baş verdiyi son qanlı həftəni göstərmək olar. Bu hadisələr dərhal Livana təsir etdi: Ərəb mediası Dəməşqi dəstəkləmək üçün Süveydaya gedən livanlı sünnilər haqqında məlumat verdi. Eyni zamanda, Livanın müxtəlif bölgələrindən olan druz icmaları Suriya hakimiyyətinə qarşı çıxan öz dindaşlarına dəstək üçün səfərbər olmağa başladılar. Beləliklə, Livan növbəti dəfə transsərhəd məzhəb ayrılıqları meydanına və silahlı dəstək platformasına çevrildi.

Livanlı politoloqların qeyd etdiyi kimi, ölkə yenidən işçi qüvvəsi və başqalarının müharibələri üçün silah mənbəyi rolunda özünü tapdı. Əslində, biz Hizbullahın əvvəllər iştirak etdiyi köhnə ssenarinin yeni variantının şahidi oluruq. “Şiələri və müqəddəs yerləri qorumaq” bəhanəsi ilə bir vaxtlar Suriya vətəndaş müharibəsinə müdaxilə etdi və bu, son nəticədə Ələvi rejiminin güclənməsinə səbəb oldu.

Həmçinin oxuyun

Netanyahu Qəzza əməliyyatının intensiv mərhələsinin başlandığını təsdiqləyib

Azərbaycanda deputat xadiməni yenidən məhkəməyə verdi  

Fərid Qayıbov yola salınır

Həmin erməni bir il əvvəl müsahibə veribmiş... - Video 

Bu gün də eyni nümunə başqa formada təkrarlanır: sünnilər yeni hökuməti dəstəkləmək üçün döyüşçülər göndərir, Druzi icmaları isə Suveydadakı dindaşları ilə həmrəy olaraq onlara qarşı çıxırlar.

Ekspertlərin fikrincə, Livan liderləri də təhlükəli regional oyunun piyonuna çevrilib. Məsələn, Livan druzlarının lideri Valida Cumblatt Suriya münaqişəsində druz Şeyxi Yəhya əl-Bəlauza dəstək verib, Dəməşqlə yaxınlaşmağa çağırıb. Buna cavab olaraq digər druz qüvvələri İsraillə əlaqələri ilə tanınan Şeyx Hikmət əl-Hicri ətrafında birləşdilər. Bu, öz növbəsində, hətta bölgənin ən birləşmiş dini icmalarından biri hesab edilən Livan druzları arasında da parçalanmaya səbəb oldu.

Livanlı analitiklər qeyd edirlər ki, dövlət institutlarının zəifliyini nəzərə alaraq, ölkə Trampın Yaxın Şərqdə qeyri-rəsmi “qubernatoru” adlandırılan Tom Barakın təşəbbüsləri də daxil olmaqla istənilən kənar müdaxilələrə qarşı həssas olaraq qalır. Bu şəraitdə Tripoli, Bekaa vadisi və Livanın cənubunun Suriya, İran və Körfəz ölkələri arasında proxy münaqişələr meydanına çevrilməsi ehtimalı getdikcə artır.

Barakın bəyanatı Beyrutda qəzəb və şok dalğasına səbəb olsa da, bəzi ekspertlər ölkənin ilhaqının və ya parçalanmasının qarşısını almaq üçün konkret addımlar atmağı təklif edirlər. Tanınmış livanlı jurnalist Toni Bullos sosial şəbəkədəki çıxışında neytrallığa, dini qrupların müdaxiləsinə son qoyulmasına və sərhədlərə nəzarətin artırılmasına çağırıb. “Siyasi və sosial sərhədləri nəzarətə götürməsək, xəritədə artıq Livan adlı bir ölkə olmayacaq” deyə xəbərdarlıq edib.

Nigar