İnsan əzaları yenidən böyüyə bilər? -ARAŞDIRMA
Maraqlı 19 İyun 2025, 18:18
240
İnsan bədəninin itirilmiş əzalarını bərpa etmək qabiliyyəti artıq xəyal olmaya bilər. Alimlər meksikalı salamandr aksolotlunun ("Ambystoma mexicanum") bu qeyri-adi qabiliyyətinin sirrinə bir addım da yaxınlaşıblar ki, bu da öz üzvlərini və hətta orqanlarını yenidən böyüdə bilir.
CityPost.az xəbər verir ki, Şimal-Şərq Universiteti və Kentukki Universitetindən olan bir qrup, aksolotllarda əzaların bərpasında mühüm rol oynayan bir molekul təyin edib.
Bu molekul əslində bədənə harada və nəyin yenidən böyüməsini öyrədir.
"Əlim kəsilirsə, əlimi böyüdərəm, çiynimdən kəsilirsə, bütöv bir qolu böyüdərəm!"
Tədqiqata rəhbərlik edən bioloq Ceyms Monaqan deyir: “Hüceyrələr bu siqnalı götürüb “Mən dirsəkdəyəm, ona görə də əlimi böyütməliyəm” və ya çiynindəyəm, bütün qolu böyütməliyəm deyə bilər.
Axolotl bədənində retinoik turşu qol boyunca sıxlıq gradientində paylanır. Bu molekulun səviyyələri çiyin yaxınlığında yüksəkdir, onu parçalayan fermentin səviyyəsi isə aşağıdır.
Alimlər müəyyən ediblər ki, bu nisbətin tarazlığı zədələnmiş ərazidə əmələ gələn regenerativ hüceyrələrin çoxluğunun necə “proqramlaşdırıldığını” müəyyən edir. Maraqlı təcrübələrdən birində, aksolotun əlinə əlavə retinoik turşu vurulduqda, o, təkcə əli deyil, bütün qolu da böyüdü.
İnsan hüceyrələrinin potensialı var, lakin onlar səhv reaksiya verirlər
Monaqanın fikrincə, belə molekullar və hüceyrələr insan orqanizmində mövcuddur. Lakin hüceyrələrimiz bu siqnallara “yenilənmə” əvəzinə “çapıqlar” yaradaraq cavab verir. Növbəti addımda komanda bu siqnalları hüceyrəaltı səviyyədə necə qəbul etdiyimizi araşdıracaq.
"Əgər fibroblastlarımızı bu bərpaedici siqnalları dinləməyə inandıra bilsək, onlar artıq qalanını bilirlər. Salamandr kimi onlar da inkişaf zamanı bu əzalarını artıq əmələ gətiriblər", - deyə Monaqhan bildirib.
Yalnız barmaqlar deyil, bəlkə də bütün əl bir gün yenidən böyüyə bilər
Yeni tapıntılar nəinki yara izi olmadan sağalma, həm də itirilmiş barmağın və ya gələcəkdə bütün əlin yenidən böyüməsi kimi daha iddialı məqsədlərə qapı açır. "Bu, tamamilə qeyri-mümkün deyil" deyən Monaghan, tədqiqatın gələcəyi necə dəyişdirə biləcəyini qeyd edir.
Tədqiqat "Nature Communications" jurnalında dərc olunub.
Yeganə
Ən son xəbərləri bizim Facebook kanalımızda izləyin
Ən son xəbərləri bizim Instagram kanalımızda izləyin
Qrammatik səhvlər şizofreniyanın erkən mərhələsinin əlamətləri ola bilər
Qrammatik cəhətdən düzgün cümlələrin qurulması və başa düşülməsində pozuntular şizofreniyanın inkişafını göstərə bilər. Sfaks Universitetinin (Tunis) alimləri belə qənaətə gəliblər.
18 İyun 2025, 18:43
Yüksək intellektə malik insanların beyninin özəlliyi məlum olub - Araşdırma
"Yohannes Qutenberq" Universitetinin alimləri müəyyən ediblər ki, daha yüksək idrak qabiliyyəti olan insanlarda beyin siqnalları qərar qəbul etmənin kritik anlarında xüsusilə aydın şəkildə sinxronlaşdırılır.
17 İyun 2025, 17:00
Sosial media uşaqlarda depressiyaya səbəb ola bilər - ARAŞDIRMA
ABŞ-da aparılan yeni bir araşdırma, sosial mediadan istifadənin uşaqlarda depressiya əlamətlərini artırdığını ortaya çıxarıb.CityPost.az xəbər verir ki, San Fransisko Kaliforniya Universitetinin (UCSF) apardığı və "JAMA Network Open" jurnalında dərc edilən araşdırmaya görə, sosial mediadan istifadə müddəti artdıqca uşaqlarda depressiya əlamətləri də artır.Bununla belə, tədqiqatçılar depressiyaya düşmüş uşaqların sosial mediada daha çox vaxt keçirdiyi tərs əlaqə tapmayıblar.Mühüm nəticələrÜç il ərzində aparılan araşdırmada uşaqların gündəlik sosial mediadan istifadə müddəti 7 dəqiqədən 73 dəqiqəyə yüksəlib. Eyni dövrdə depressiya əlamətləri 35 faiz artıb.Tədqiqatın aparıcı müəllifi Dr.Jason Nagata, "Sosial medianın depressiyaya səbəb olduğu və ya sadəcə mövcud depressiya əlamətlərini əks etdirdiyi uzun müddətdir müzakirə olunur. Bizim...
13 İyun 2025, 19:30
“Şəhəri məhv edən” asteroidin Aya dəymə ehtimalı artır
Kəşf edilən və Yerlə toqquşma riski ilə diqqət çəkən 2024 YR4 asteroidinin Aya çarpma ehtimalı xeyli artıb.CityPost.az xəbər verir ki, 2025-ci ilin fevral ayında aparılan hesablamalara görə, bu göy cisminin 2032-ci ildə Yerlə toqquşma ehtimalı 3,1 faiz olaraq qiymətləndirilib.Bununla belə, yeni müşahidələrlə bu risk Yer üçün böyük ölçüdə aradan qalxmış, Ay üçün təsir ehtimalı isə 4,3 faizə yüksəlmişdir.Bu nisbət hələ də çox yüksək deyil, lakin elmi baxımdan həyəcanverici hesab olunur. Mümkün toqquşma Ayı məhv etməyəcək və ya onun orbitinə təsir etməyəcək, lakin bu, böyük bir kraterin əmələ gəlməsi prosesini müşahidə etmək üçün unikal imkan yarada bilər.Ay üçün yeni hesablamalar aparıldıNASA-nın Yerə...
13 İyun 2025, 19:25
Buz vannaları əzələ böyüməsini yavaşlada bilər
Buz vannaları müasir fitness mədəniyyətinin ümumi hissəsidir. Peşəkar idmançılardan tutmuş istirahət həvəskarlarına qədər bir çox insanlar buzlu şokun ağrıları yüngülləşdirəcəyinə, iltihabı azaldacağına və bədənlərinin daha tez sağalmasına kömək edəcəyinə ümid edərək, məşqdən sonra çimməyi sevirlər. Lakin Hollandiyadan edilən son araşdırma gözlənilməz bir mənfi cəhət tapdı: Belə dondurma əslində əzələ böyüməsini yavaşlata bilər. CityPost.az “The Conversation”a istinadən xəbər verir ki, bədəninizi soyuğa məruz qoyduğunuz zaman, məsələn, buz vannası qəbul edərkən, qan damarlarınız daralır.Bu, şişkinliyi azalda bilər, məşqdən sonra bədəndən tullantıları çıxara bilər və intensiv məşqdən bir və ya iki gün sonra meydana gələn əzələ ağrılarını aradan qaldıra bilər.Məşqdən sonrakı ağrılar əzələlərinizin bərpa olunduğuna...
11 İyun 2025, 17:00
Süni intellekt investisiyaları enerji investisiyalarını üstələyir
Qlobal enerji bazarlarında süni intellektə investisiyalar keçən il enerji sektoruna vençur investisiyalarını üç dəfə artıraraq 84 milyard dollara çatıb.CityPost.az xəbər verir ki, Beynəlxalq Enerji Agentliyinin (IEA) bu il 10-cu dəfə dərc etdiyi Dünya Enerji İnvestisiyaları hesabatından toplanan məlumata görə, enerji sektorunda artan xərclər və siyasət qeyri-müəyyənlikləri investisiya qərarlarına təsir etsə də, kapital daha çox süni intellektə əsaslanan layihələrə fokuslanmağa başlayıb.Şirkətlərin enerji Ar-Ge xərcləri 2020-ci ildən bəri ən aşağı artım tempini göstərib. Vençur kapitalı investisiyaları 2024-cü ildə 8 milyard dollar azalıb. Yüksək faiz dərəcələri innovativ şirkətlərə kapital investisiyalarını daha az cəlbedici edib.Yavaşlamayan digər sahə isə süni intellekt idi. Süni intellekt 2024-cü ildə...
11 İyun 2025, 16:00
