Ən uzaq qalaktika kəşf edildi
Dünya 23 May 2025, 17:17
142
James Webb Kosmik Teleskopu (JWST) kainatın yaranmasından cəmi 280 milyon il sonra ortaya çıxan indiyə qədər aşkar edilmiş ən uzaq qalaktikanı müşahidə edib.
CityPost.az xəbər verir ki, bu kəşf JWST-nin kosmik zamanın ən erkən mərhələlərində pərdəni qaldırmaq qabiliyyətini bir daha nümayiş etdirdi.
Yeni kəşf edilən qalaktikaya “MoM-z14” adı verildi. Kəşf erkən kainatı müşahidə etmək üçün Mirage (və ya Möcüzə) spektroskopik tədqiqatının bir hissəsi olaraq edildi.
Qalaktikanın qırmızı yerdəyişmə dəyəri z = 14,44 olaraq təyin olundu. Bu dəyər qalaktikadan gələn işığın təxminən 13,5 milyard il əvvəl yayıldığını göstərir.
Əvvəlki rekord z = 14,32 dəyəri ilə JADES-GS-z14-0 adlı qalaktikaya məxsus idi. Lakin MoM-z14 müşahidə olunan kainatın sərhədlərini daha da itələdi.
"Böyük partlayışdan cəmi 280 milyon il sonra"
MIT Kavli Astrofizika və Kosmos Tədqiqatları İnstitutundan Rohan Naidu tərəfindən hazırlanan və arXiv.org saytında dərc edilən araşdırmaya görə, bu qalaktika kainatın ilk ulduzlarının doğulduğu dövrə son dərəcə yaxın bir mərhələdə formalaşmış ola bilər.
"JWST gözlənilmədən parlaq qalaktikaların populyasiyasını aşkar etdi və qalaktikaların formalaşması ilə bağlı fundamental suallar doğurdu" dedi tədqiqatçılar.
Qara dəliklərdən deyil, ulduzlardan gələn işıq
Spektroskopik tədqiqatlar MoM-z14-dən gələn işığın əsasən ulduzlardan gəldiyini müəyyən etdi. Yəni qalaktikada superkütləli qara dəlikdən yayılan aktiv qalaktik nüvənin (AGN) işığı yoxdur, əksinə, çoxlu, ehtimal ki, superkütləli ulduzların parıltısı var.
Bundan əlavə, qalaktikanın azot-karbon nisbəti Günəşinkindən daha yüksəkdir. Bu nisbət Süd Yolu ilə əlaqəli qədim qlobular çoxluqların kimyəvi tərkibinə oxşar olduğunu göstərir. Tədqiqatçılar deyirlər ki, bu oxşarlıq kosmik zaman boyunca qalaktikanın təkamülünü birləşdirən ipuçları verir.
Kimya və morfologiya arasında əlaqə ola bilər
MoM-z14 və oxşar qalaktikalarda iki fərqli struktur müşahidə edilmişdir: nöqtə (yığcam) və diffuz (uzatılmış) morfologiyalar. Yığcam qalaktikalar güclü azot buraxır, diffuz qalaktikalar isə azotda daha zəifdir. Bu, qalaktikaların kimyası ilə fiziki quruluşu arasında birbaşa əlaqənin ola biləcəyini göstərir.
Yeni teleskoplar daha çox şey aşkar edə bilər
Tədqiqatın müəllifləri qeyd edirlər ki, MoM-z14 kimi qalaktikalar qalaktikaların formalaşması anlayışımızda əsaslı dəyişikliklərə səbəb ola bilər. Ləğv edilməsə, qarşıdakı illərdə buraxılması planlaşdırılan Nensi Qreys Roman Kosmos Teleskopu kimi missiyalar yüzlərlə belə qalaktikanın kəşfini mümkün edə bilər.
Tədqiqatçılar yekunda yazır:
"JWST ən erkən kainatın müşahidə edilə bilən üfüqlərini ağlasığmaz səviyyələrə itələyir. İlk ulduzların yarandığı dövr artıq o qədər də uzaq deyil."
Yeganə
Ən son xəbərləri bizim Facebook kanalımızda izləyin
Ən son xəbərləri bizim Instagram kanalımızda izləyin
Qəzzada ölənlərin sayı 53 822-yə çatdı
İsrail ordusunun 7 oktyabr 2023-cü il tarixindən etibarən Qəzza zolağına təşkil etdiyi hücumlarda həyatını itirənlərin sayı son 24 saatda 60 nəfər artaraq 53 min 822 nəfərə çatıb.
23 May 2025, 18:49
Zelenski “1000-ə 1000” mübadiləsini şərh etdi
Ukrayna prezidenti Volodimir Zelenski Rusiya ilə “1000-ə 1000” formatında məhbus mübadiləsinin birinci hissəsini təsdiqləyib.
23 May 2025, 18:44
Finlandiya parlamentinin baş katibi dövlətə xəyanətdə ittiham olunur
Finlandiya parlamentinin baş katibi Antti Peltari dövlətə xəyanətdə şübhəli bilinir.
23 May 2025, 18:30
Vyetnam hakimiyyəti Teleqramı bloklamaq istəyir
Vyetnamın Elm və Texnologiya Nazirliyi istifadəçiləri tərəfindən törədilən cinayətlərlə mübarizədə səlahiyyətlilərlə əməkdaşlıqdan imtina etdiyi üçün Teleqramı bloklamağı planlaşdırır.
23 May 2025, 18:18
Tramp Aİ-dən gələn mallara 50% rüsum tətbiq etmək istəyir
ABŞ-dan TRADE-də əsas məqsədlə yaradılan Avropa Birliyinin öhdəsindən gəlmək çox çətin idi.
23 May 2025, 18:10
"Qəzzaya daxil olan yardım ehtiyacları ödəməyə kifayət deyil" - BMT
Birləşmiş Millətlər Təşkilatı (BMT) İsrailin 80 gündən çox blokada saxlamasından sonra dünən Qəzzaya girməsinə icazə verilən yük maşınlarında humanitar yardımların göndərilməsi ilə bağlı "Dünənki yüklərin miqdarı məhdud idi və Qəzzanın 2,1 milyonluq əhalisinin ehtiyaclarını qarşılamağa belə yaxınlaşmır" ,-deyib.
23 May 2025, 18:00
