İqlim dəyişikliyi kosmosu da təhdid edir: "Peyklərin toqquşması arta bilər"
Dünya 11 Mart 2025, 18:42
269
İqlim dəyişikliyinin yalnız Yerdəki canlılara təsir etdiyi düşünülsə də, yeni araşdırmalar bunun kosmosda da ciddi nəticələri ola biləcəyini ortaya qoyur.
Citypost.az xəbər verir ki, alimlərin fikrincə, atmosferdə artan karbon qazı (CO₂) səviyyəsi aşağı Yer orbitində peyklərin hərəkətini dəyişdirərək toqquşma riskini artırır.
Birmingem Universitetində aparılan araşdırmaya görə, istixana qazları atmosferin aşağı hissəsindəki istiliyi tutaraq, atmosferin üst qatının soyumasına və büzülməsinə səbəb olur. Normalda atmosferin sıxlığı köhnə peyklərin orbitdən çıxmasına imkan verməklə kosmik zibilləri azaldır. Lakin atmosfer nazikləşdikcə peyklərin orbitdə qalma müddəti uzanır və toqquşma ehtimalı artır.
Hazırda 300 ilə 1000 kilometr yüksəklikdə aşağı Yer orbitində 8 mindən çox peyk var. Alimlər vurğulayırlar ki, kosmik hava hadisələri qısa müddət ərzində atmosferin sıxlığını dəyişə bilər, lakin iqlim dəyişikliyi uzunmüddətli təsirə malikdir.
Peyklərin toqquşması və kosmik dağıntı riski
Atmosferin sıxlığı azaldıqca peyklərə tətbiq olunan sürtünmə qüvvəsi də azalır. Normal şəraitdə atmosfer sürtünməsi istifadə olunmayan peyklərin zamanla orbiti tərk etməsinə səbəb olur. Lakin atmosferin incəlməsi ilə peyklər orbitdə daha uzun müddət qalır.
Bu, köhnə peyklərin yeni peyklərlə toqquşması riskini artırır və kosmik zibil problemini daha da artırır. Kosmik tullantıların artması həm də yeni peyklərin buraxılmasını riskli edir və rabitə, hava proqnozu və naviqasiya sistemlərini təhdid edir.
Kosmosun davamlılığı üçün təcili tədbirlər lazımdır
Tədqiqatın aparıcı müəllifi Metyu Braun “Nature Sustainability” jurnalında dərc olunan araşdırmada kosmosun davamlılığının qlobal prioritetə çevrilməli olduğunu vurğulayıb.
“Biz adətən yalnız iqlim dəyişikliyinin Yerdəki təsirlərindən danışırıq, lakin bu araşdırma göstərir ki, dəyişiklik kosmosda da hiss olunur. Aşağı Yer orbitində peyklərin sayı sürətlə artır və biz rabitə, hava proqnozu və naviqasiya kimi kritik sahələr üçün bu peyklərdən asılıyıq. "Biz kosmosun uzunmüddətli dayanıqlığını təmin etməliyik" dedi.
Kessler sindromunun təhlükəsi artır
Braun, peyklərin nəzarətsiz artımının "Kessler Sindromu" olaraq bilinən zəncirvari toqquşmaların başlamasına səbəb ola biləcəyini ifadə etdi. Bu ssenaridə peyklərin toqquşması nəticəsində yaranan dağıntılar digər peyklərə dəyib, domino effekti yarada və Yer orbitini demək olar ki, yararsız hala sala bilər.
“Texnologiya peyk toqquşmasının qarşısını almaq üçün bəzi həllər təklif edə bilər, lakin Yerin təbii atmosfer dəyişikliklərinin kosmik əməliyyatlara necə təsir etdiyini başa düşmək də vacibdir. "Qlobal istixana qazı emissiyalarının azaldılması termosferin qorunmasına və kosmosun davamlılığının təmin edilməsinə töhfə verə bilər" dedi.
Alimlər bildirirlər ki, kosmik agentliklər və hökumətlər bu vəziyyətə ciddi yanaşmalı və uzunmüddətli həll yolları hazırlamalıdırlar. Onlar kosmik zibil probleminin artmasının qarşısını almaq üçün karbon emissiyalarını azaltmaq üçün peyklərin idarə edilməsi siyasətlərinə və qlobal əməkdaşlığa yenidən baxmağa çağırırlar.
Yeganə
Ən son xəbərləri bizim Facebook kanalımızda izləyin
Ən son xəbərləri bizim Instagram kanalımızda izləyin
Şotlandiyada 600 illik qızıl və gümüş sikkələr tapılıb
Şotlandiyada metal detektorlarından istifadə edən hobbi ovçuları 600 illik qızıl və gümüş sikkələrdən ibarət dəfinə aşkar ediblər ki, onlar ömürlük tapıntı adlandırırlar.
12 Mart 2025, 13:13
Saakaşvili 9 il müddətinə azadlıqdan məhrum edilib
Tbilisi şəhər məhkəməsi Gürcüstanın keçmiş prezidenti Mixail Saakaşvilini 3,2 milyon dollardan çox dövlət vəsaitini mənimsəməkdə təqsirli bilib və 9 il müddətinə azadlıqdan məhrum edib.
12 Mart 2025, 12:52
Lavrov fon der Leyeni “fürer Ursula” adlandırdı
Rusiyanın xarici işlər naziri Sergey Lavrov Avropa Komissiyasının prezidenti Ursula fon der Leyeni “fürer Ursula” adlandırıb.
12 Mart 2025, 12:44
Trampdan Maska DƏSTƏK: Yeni "Tesla” alacağını bildirdi
ABŞ prezidenti Donald Tramp baş məsləhətçisi İlon Maska dəstəyini göstərmək üçün yeni "Tesla" alacağını bəyan edib.
11 Mart 2025, 19:00
Mikroplastiklər bitkilərin fotosintezinin qarşısını alır
Məlum olub ki, dünyada sürətlə artan mikroplastik çirklənmə bitkilərin fotosintez qabiliyyətinə ciddi təsir edir və bu, qlobal qida tədarükünü təhdid edir.
11 Mart 2025, 18:55
Alimlər nüvə tullantıları ilə işləyən batareya hazırlayıblar
Nüvə enerjisi, demək olar ki, sıfır istixana qazı emissiyasına görə qalıq yanacaqlara alternativ enerji mənbəyi kimi seçilir. Bununla belə, bu enerji növünün ən böyük problemlərindən biri radioaktiv tullantıların necə idarə olunmasıdır.
11 Mart 2025, 18:48
